W psychoterapii poznawczej istnieje wiele narzędzi i modeli służących do zrozumienia naszych myśli, emocji i zachowań. Jednym z najważniejszych modeli jest model poznawczy ABC. Stworzony, przez Alberta Ellisa, model pomaga zrozumieć związek między naszymi przekonaniami, sytuacjami bieżącymi, reakcjami emocjonalnymi, doznaniami w naszym ciele a zachowaniem.

Model ABC wskazuje, że to nie sama sytuacja, lecz nasze przekonania i sposób interpretacji sytuacji są kluczowe dla naszych reakcji. Innymi słowy, to, w jaki sposób odbieramy i interpretujemy określone wydarzenia, wpływa na nasze emocje i zachowanie.

Sytuacją (A) może być:

Odrębne zdarzenie
Strumień myśli
Emocja
Zachowanie
Dźwięk lub obraz
Doświadczenie fizjologiczne (doznanie w ciele) lub psychiczne

Utrata (osoby, relacji, statusu) (często w depresji)
Konfrontacja z zagrożeniem (często w zaburzeniach lękowych i PTSD)
Treść poznawcza (myśl, wyobrażenie, przekonanie, marzenie senne, marzenie na jawie, wspomnienie, nawracający obraz z przeszłości)

Myśli automatyczna (B):

Wywołują (najczęściej) silne emocje
Najczęściej nieprzyjemne
Bardzo w nie wierzymy (bezkrytycznie)
Źródłem silnych emocji może być nie tyle sama myśl, co nadane jej znaczenie (interpretacja) lub wyciągnięty z niej wniosek
Pojawiają spontaniczne, a nie raczej wynikiem refleksji

Reakcja fizjologiczna (C):

To doznanie w ciele np. ucisk w brzuchu, mrowienie, uczucie gorąca, zimna

Emocje (C):

Określamy najczęściej jednym lub dwoma słowami np. lęk, smutek, radość, wstręt, złość

Zachowanie (C):

To co (nie) robimy i jak (nie) reagujemy

Przykład:

Sytuacja (A): Niespodziewany ból brzucha (doznanie w ciele - reakcja fizjologiczna)

W reakcji na niespodziewany ból brzucha pojawia się myśl automatyczna (interpretacja):

Myśl automatyczna (B): 1. “Umieram” lub 2. “Zjadłem pewnie coś niestrawnego. To minie”

Co w efekcie na (B) prowadzi nas do reakcji emocjonalnej (C), fizjologicznej (C) i zachowania (C) w postaci:

Emocje (C): 1. Dużego lęku i bezsilności 2. Ulgi i bardziej neutralnych emocji

Reakcji fizjologicznej (C): 1. Jeszcze większego bólu brzucha nasilonego lękiem 2. Mniejszego bólu brzucha złagodzonego zajęciem się czymś innym i uspokojeniem się

Zachowania (C): 1. Biegnięciem odrazu na pogotowie ratunkowe 2. Wzięcie lęków przeciwbólowych i zajęciem się czymś innym. Pójsciem do lekarza jeśli ból nie mija

W czym może pomóc model ABC poznawczy

Rozpoznawanie negatywnych wzorców myślowych
Model ABC pomaga zidentyfikować negatywne wzorce myślowe, które mogą prowadzić do negatywnych emocji i zachowań. Poprzez analizę myśli (część B), osoba może zauważyć, czy są to myśli realistyczne czy też zniekształcone.
Zrozumienie wpływu myśli na emocje
Model ABC pomaga zrozumieć, jak myśli wpływają na emocje. Pozytywne myśli często prowadzą do pozytywnych emocji, podczas gdy negatywne myśli mogą prowadzić do emocji takich jak lęk, smutek czy złość.
Identyfikacja zdarzeń aktywujących:
Model pomaga w identyfikowaniu konkretnych zdarzeń aktywujących (część A), które wywołują reakcje emocjonalne i myślowe. To rozumienie pozwala skoncentrować się na konkretnych sytuacjach, które mogą wymagać interwencji np. w postaci zmiany znaczenia jakiego nadajemy danej sytuacji (B), stworzenia planu działania, by zmienić daną sytuację lub w ostateczności kiedy nie da się jej zmienić a myśli są realistyczne - uczyć się akceptacji.
Korekta zniekształconych myśli:
Model ABC ułatwia korektę myśli (część B) poprzez zastanowienie się, czy są one realistyczne i proporcjonalne do sytuacji. Terapeuci CBT pracują nad zastępowaniem zniekształconych myśli bardziej zrównoważonymi i konstruktywnymi przekonaniami.

Zmiana zachowania:
Analiza konsekwencji behawioralnych (część C) pozwala na zrozumienie, jak reakcje behawioralne wpływają na dalsze myślenie i emocje. Poprzez modyfikację zachowań, można wprowadzić pozytywne zmiany w cyklu myślenia-emocji-zachowanie.

Samoregulacja emocji:
Model ABC jest użyteczny w nauce samoregulacji emocji poprzez świadomość i modyfikację myśli. Pacjenci uczą się, jak radzić sobie z negatywnymi myślami i emocjami, co może prowadzić do bardziej adaptacyjnych zachowań.

Model ABC poznawczy jest skutecznym narzędziem w pracy nad różnymi problemami, takimi jak zaburzenia lękowe, depresja, czy zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne. Pomaga jednostkom lepiej zrozumieć swoje reakcje na sytuacje życiowe i skutecznie pracować nad zmianą myślenia i zachowania.

M.

Sklep