Różnica między słowami a mową ciała

Zanim przejdziemy do analizy spojrzenia i oczu naszego partnera sięgnijmy do fundamentów na temat mowy ciała.

Komunikacja werbalna to wszystkie słowa i komunikaty, które są tworzone. Można ją podzielić na wypowiadane lub zapisane słowa. Komunikacja niewerbalna jest dużo starsza od komunikacji werbalna, istnieje od ponad milion lat. To właśnie ona jest jedynym środkiem komunikacji zwierząt np. za pomocą postaw gestów, mruczenia, warknięć i innych dobierają do siebie partnerów, wykazują dominację, uległość lub przynależność do stada.

Komunikacja niewerbalna są to komunikaty nadawane na wszystkich kanałach niewerbalnych jednocześnie. Mówią one o stanach emocjonalnych, oczekiwaniach, intencji, pozycji, poziomie wykształcenia, poczuciu własnej wartości, temperamencie, osobowości itd. Komunikacja niewerbalna jest odbierana raczej na nieświadomym poziomie, lecz możliwe jest świadome kontrolowanie np. swojej mowy ciała i modulacji głosu w celu wpływania na rozmówcę i swój wizerunek. Przykładem będą politycy z sztabem specjalistów od mowy ciała za swoimi plecami, którzy komunikację niewerbalną mają wyćwiczoną do perfekcji. Politycy poprzez uśmiech, otwarte gesty, odpowiedni ton głosu i ubiór wzbudzają w ten sposób świadomie zaufanie u swoich wyborców.

Scherer i Walbott wyróżnili różne funkcje komunikacji niewerbalnej. Funkcjami tymi są:

Akcentowanie ważniejszych słów, obniżanie emisji głosu pod koniec zdania
Zaprzeczanie np. kiwanie głową lub mimikę twarzy
Modyfikacja znaczenia komunikatu werbalnego poprzez np. ton głosu i gesty
Synchronizacja z rozmówcą poprzez dopasowanie się postawami ciał, tonem głosu, typem zachowania. Dopasowanie się ma celu wzbudzenie w rozmówcy większego komfortu i poszerzenia poczucia bezpieczeństwa w celu lepszej, bardziej otwartej rozmowy.
Podkreślenie swojej indywidualności lub przynależności do jakiejś podgrupy poprzez odpowiednie powitanie, pożegnanie się, specyficzny rodzaj gestów, sposób ubioru i ekspresję swoich stanów emocjonalnych. Funkcja ta jest uzależniona od wielu czynników takich jak osobowość, wiek, sposób wychowania, wykształcenie.
Organizacja konwersacji to moment włączenia się w dyskusję lub długość mówienia.

By lepiej zrozumieć komunikację w bliskim związku, niezbędne jest zrozumienie i poprawne odczytywanie sygnałów niewerbalnych drugiej osoby.

Powyższy dane stworzone na podstawie badań antropologa Alberta Megrabian’a pokazują jak wielki wpływ na naszą komunikację mają komunikaty niewerbalne, w szczególności mowa ciała.

Mimika

Mimika twarzy jest źródłem przekazu informacji, na które najczęściej rozmówca zwraca uwagę. Wzrok rozmówcy skupia się podczas rozmowy na twarzy drugiej osoby, dlatego jest to rodzaj komunikacji niewerbalnej najłatwiejszy do zaobserwowania. Twarz jest zatem głównym źródłem informacji o emocjach, które dana osoba przeżywa. Na mimikę twarzy składa się wiele poszczególnych mięśni i elementów takich jak spojrzenie, uśmiech, ruchy brwi, grymasy twarzy, mikro-ekspresja twarzy czy tiki nerwowe. Chcąc odczytać emocje jakie towarzyszą danej osobie partner najczęściej przygląda się twarzy rozmówcy. Na to w jaki sposób można odczytać emocje za pomocą mimiki drugiej osoby duży wpływ ma kontekst sytuacji. Osoba, która płacze niekoniecznie jest smutna, może wzruszać się z radości. Nie biorąc pod uwagę kontekstu ciężko jest np. odróżnić emocję zdziwienia od strachu.

Sygnały wzrokowe

Oczy stanowią najważniejszy wizualny element podczas rozmowy, bo skupiają na sobie większość uwagi rozmówcy. Główna funkcją oczu jest tworzenie odpowiedniej relacji. Poprzez kontakt wzrokowy możemy przekazać pozytywny lub negatywny obraz zainteresowania, wzmocnić przez komunikatu, okazać lekceważenie lub czułość.

Można wyróżnić wiele różnych rodzajów spojrzeń. Allan i Barbaba Pease w książce “Mowa Ciałą” poprzez wieloletnie badania i analizę nad mową ciała wyróżnili następujące:

Władcze spojrzenie

Władcze spojrzenie – spojrzenie to skupia się drodze od jednego oka poprzez czoło, aż po drugie oko i powtarza cykl. Jest to tzw. „władczy trójkąt”. Spoglądanie na drugą osobę w ten sposób wywołuje presję na rozmówcy, czasem poczucie dyskomfortu. Jest to dominujące spojrzenie, mające na celu wywrzeć presję na rozmówcy. Spojrzenie można nazwać również „spojrzeniem intelektualnym”, bo wywołuje presję intelektualną na rozmówcy i zmusza go do myślenia. Władcze spojrzenie nie jest dobrym sposobem patrzenia podczas spotkań towarzyskich lub w relacji partnerskiej, gdzie jedna osoba wywoływałby presję na drugiej osobie. Spojrzenie to może okazać się skuteczne podczas spotkań biznesowych, w trakcie negocjacji lub sprzedaży.

Przeszywające spojrzenie

Przeszywające spojrzenie – ten rodzaj spojrzenia doda patrzącej osobie autorytetu. Ten sposób patrzenia najlepiej wykorzystać podczas ataku na swoją osobę. Przeszywające spojrzenie odbywa się poprzez ograniczenie mrugania, wpatrywanie się w oczy rozmówcy, zmrużenie powiek, nieruchomą postawę ciała, delikatne ruchy głową. Ten rodzaj spojrzenia wywołuje strach u rozmówcy. Drapieżniki spoglądają w ten sposób na ofiarę tuż przed rzuceniem się na nią do ataku.

Spojrzenie towarzyskie

Spojrzenie towarzyskie – Ten rodzaj spojrzenia skupia się na drodze między oczami a ustami rozmówcy. Ten rodzaj spojrzenia rozmówcy stosują w 90% podczas spotkań towarzyskich. Osoba patrząca w ten sposób na twarz rozmówcy czuję się bezpieczna i nie widzi w nim zagrożenia.

Spojrzenie intymne

Spojrzenie intymne – spojrzenie to ciągnie się od liny oczy aż po obszar poniżej podróbka i jego niższych partii ciała. Przy bliskim kontakcie spojrzenie sięga aż do klatkę piersiową. Przy dalszym kontakcie spojrzenie sięga okolicy krocza. Zarówno mężczyźni jak i kobiety używają tego rodzaju spojrzenia do pokazania zainteresowania drugiej osobie. Osoby zazwyczaj odwzajemniają ten rodzaj spojrzenia. Schemat spoglądania w intymny sposób polega z reguły na rzuceniu dwóch szybkich spojrzeń np. na dekolt partnerki lub krocze partnera, po czym powrót do twarzy. Badania z ukrytych kamer potwierdzają, że tego typu spojrzenia stosują podświadomie wszyscy, nawet zakonnice. Są jednak różnice w tym typie spojrzenia między kobietami a mężczyznami. Kobiety mają szersze widzenie obwodowe od mężczyzn, co oznacza że przyglądanie się przez kobietę mężczyźnie od stóp do głów ma dużo mniejsze prawdopodobieństwo przyłapania jej na tym. Lunetowe widzenie mężczyzn sprawia, że spoglądają oni wyraźniej w dół i w górę w celu obejrzenia ciała kobiety, dlatego częściej są oskarżani o patrzenie na kobietę w pożądliwy sposób. Nie oznacza to jednak, że mężczyźni częściej i bardziej patrzą na kobiety w ten sposób. Oznacza to, że przez ich lunetowy sposób widzenia są częściej przyłapywani przez kobiety niż kobiety z ich bardziej dyskretnym obwodowym spojrzeniem. Patrzenie w kierunku ziemi może mieć inne znaczenie w przypadku kobiety a inne w przypadku mężczyzny. Mężczyzna mierzy ciało kobiety. Kobieta spoglądająca na ziemię i spuszczająca wzrok, oprócz mierzenia ciała mężczyzny wysyła komunikat uległości.

Długie spojrzenie w oczy

Długie spojrzenie w oczy – Długie spojrzenie partnerowi w oczy budzi poczucie bliskości. Głębokie i dłuższe spoglądanie drugiej osobie w oczy podczas rozmowy i słuchania rodzi pozytywne i intymne uczucie między partnerami. Patrzenie w ten sposób wzmacnia więź a jeśli relacja jest na początkowym etapie, może sprawić że osoby nawet się zakochają w sobie.

Szybkie uniesienie brwi

Gest ten i rodzaj spojrzenia na rozmówcę to uniwersalny sygnał powitalny, stosowany również przez małpy człekokształtne. Jest to więc gest wrodzony. Brwi się unoszą na ułamek sekundy, by po chwili opaść, celem tego gestu jest przykucie uwagi drugiej osoby. Gest ten prawdopodobnie jest wyrazem zaskoczenia, iż spotkaliśmy drugą osobę i jego źródłem jest lęk. Witając się w ten sposób z nowo spotkanymi osobami wzbudza się sympatię i zachęca do rozmowy. W połączeniu z uśmiechem otwiera rozmówcę i wywołuje pozytywne odczucia.

Opadające brwi

Spojrzenie z opadającymi brwiami kojarzone jest z dominacją i agresją. Nawet małpy człekokształtne odczytują ten gest w ten sposób. Z drugiej strony uniesione brwi tworzą wizerunek uległości. Dlatego kobiety często depilują brwi i kreują je wyższym punkcie swojej twarzy w celu stworzenia bardziej uległego i zainteresowanego wizerunku swojej osoby. Mężczyźni z kolei często marszczą brwi by stworzyć bardziej władczy i dominujący wizerunek swojej osoby. Marszczenie brwi może oznaczać również po prostu nie zrozumienie danego komunikatu rozmówcy.

Ukradkowe spojrzenie

Ukradkowe spojrzenie – to spojrzenie na rozmówcę z opuszczoną głową lub skierowaną do boku. Spojrzenie to jest często stosowane przez kobiety w celu osiągnięcia tego czego chcą, ponieważ wywołuje w mężczyznach ojcowskie odczucia. Jest to gest dziecinny i bardzo uległy. W połączeniu z uśmiechem ma bardzo dużą siłę oddziaływania. Przykładem będzie księżna Diana, która swoim ukradkowym spojrzeniem wzbudzała w milionach ludzi matczyne i ojcowskie uczucia zdobywając sympatię ogromnej ilości ludzi.

Seksualne spojrzenie

Seksualne spojrzenie –Unoszenie brwi opuszczając jednocześnie powieki, subtelne rozchylanie ust i spoglądanie w górę to gesty które kobiety stosują od wielu lat w by pokazać swoją uległość seksualną. Spojrzenie tego typu służy do uwodzenia mężczyzn i pokazania im swojego zainteresowania seksualnego. Dodaje ono również tajemniczości. Kobiety przybierają również taki wyraz twarzy tuż przed osiągnięciem orgazmu.

Spojrzenie z ukosa

Spojrzenie z ukosa – bez uśmiechu lub uniesieniu brwi, jak w przypadku ukradkowego spojrzenia może sprawiać wrażenie wrogości, lekceważenia rozmówcy lub znudzenia, mimo że osoba np. tylko obserwuje sytuację w pokoju.

Spoglądanie z góry

Spoglądanie do góry – oznacza zazwyczaj zamyślenie, planowanie, skupienie się na przyszłości, marzenie o czymś.

Dłuższe mruganie niż zazwyczaj i przymykanie oczu na dłuższą chwilę, może by oznaką znudzenia. Rozmówca może odnieść podobne wrażenie wywołując w nim tym samym frustrację. Głównym zadaniem mrugania jest utrzymanie zdrowej wilgotności oka. Człowiek częściej mruga w sytuacjach podekscytowania, stresu lub kłamania.

Wielkość źrenic zależy od dwóch czynników, od poziomu naświetlenia w przestrzeni w jakiej znajduje się rozmówca i od tego jak bardzo jest pobudzony lub to na co patrzy wywołuje w nim przyjemne, podniecające uczucia. Naturalnym jest, że sytuacji słabego oświetlenia źrenica się zwiększa a przy lepszym oświetleniu zmniejsza się. Kobiece źrenice będą zwiększać się w momencie, gdy kobieta ta będzie patrzeć na atrakcyjnego dla niej mężczyznę. Sytuacja wygląda tak samo w drugą stronę. Mężczyzna, który patrzy w oczy kobiecie, które źrenice są powiększone czuję podświadomie do niej większy pociąg seksualny i chęć zbliżenia. Wiele lat temu z tego faktu zdawały sobie już prostytutki, które wykorzystywały tą wiedzą w umyślny sposób, stosując specjalnie krople do oczy powiększające źrenice, by wzbudzać większe zainteresowanie seksualne wśród potencjalnych klientów lub często przebywały w słabo oświetlonych pomieszczeniach i miejscach. Para, które pragnie zbliżenia, wzmocnienia swojej więzi i atrakcyjności w swoich oczach powinna zorganizować romantyczny wieczór w słabo oświetlonych warunkach, używając np. świec. W ten sposób ich źrenice będą większe, tym samym tworząc wśród partnerów poczucie większego pobudzenia i zainteresowania sobą.